Mijn reis naar het ongerepte Sulawesi (Indonesië)
Op uitnodiging van het Indonesische ministerie van toerisme en Singapore Airlines, vertrok ik eind mei naar Sulawesi om dit bijzondere eiland te verkennen. Sulawesi stond al een tijdje op mijn lijstje met plekken die ik ooit nog eens wil bezoeken. De bijzondere dodencultuur van Tana Toraja intrigeerde me en ik sprong dan ook een gat in de lucht toen ik het geweldige nieuws hoorde dat ik voor Tico mee mocht op deze reis!
Na een lange maar zeer comfortabele reis met Singapore Airlines en Silk Air (dochtermaatschappij van Singapore Airlines) arriveerde ik in Makassar, de hoofdstad van het eiland Sulawesi. Sulawesi is het op 3 na grootste eiland van Indonesië en ligt ten noordoosten van Java en Bali, ten oosten van Kalimantan (Borneo) en ten westen van Papoea en de Molukken. Sulawesi is de ideale bestemming voor de avontuurlijke reiziger die graag buiten de gebaande paden treedt en op zoek is naar prachtige natuur in combinatie met een zeer unieke en interessante cultuur. Houd er wel rekening mee dat de meeste accommodaties op het eiland niet zo luxe zullen zijn. Het toerisme staat op Sulawesi nog in de kinderschoenen en je hebt hier dan ook het idee dat je je nog in een onontdekt stukje van de wereld bevindt. Op plekken als Makassar en de eilanden ten noorden van Sulawesi (Siladen & Gangga) zijn wel luxere accommodaties vinden. Sulawesi is een enorm eiland en het zal dan ook noodzakelijk zijn om minstens één binnenlandse vlucht te nemen wanneer je het hele eiland wilt bezoeken. In de week die ik slechts had, heb ik de omgeving van Makassar bezocht en uiteraard mocht een bezoek aan het bijzondere Torajaland ook niet ontbreken!
Makassar & omgeving
Makassar is met twee miljoen inwoners de grootste stad van het eiland. Echter waan je je op slechts een uur rijden al in een wonderschoon karst landschap! Zeker een reden om hier dus wat langer te blijven. Natuurlijk bezocht ik tijdens mijn reis ook Makassar zelf. Hieronder mijn hoogtepunten.
Fort Rotterdam: een stukje Nederlandse geschiedenis op Sulawesi
Dat Nederland en Indonesië een rijke geschiedenis samen hebben, is bij de meeste mensen wel bekend. Ik vond het dan ook ontzettend interessant om Fort Rotterdam in Makassar te bezoeken. Het fort speelde in de 17e eeuw een belangrijke rol in de tijd van de VOC. Admiraal Cornelis Speelman doopte het al bestaande fort om tot Fort Rotterdam, vernoemd naar zijn geboortestad (en laat het nou ook net míjn geboortestad zijn). Binnen het fort werden er in Hollandse stijl huizen en een kerk gebouwd. Het was geweldig om terug te gaan in de tijd en te zien hoe goed de gebouwen zijn onderhouden. Op het moment dat ik in het fort rondliep, waren er veel studenten van de universiteit die één keer per week in het fort samenkomen om hun Engels (met elkaar) te oefenen. In het fort bevindt zich een museum waar je meer te weten komt over de verschillende culturen van het eiland.Rammang Rammang
Op ongeveer een uur rijden van Makassar ligt een spectaculair landschap van kalkstenen rotsen en prachtige rijstvelden. In een bootje werd ik meegenomen om het landschap verder te verkennen. Het was heerlijk rustgevend om hier te varen, en we waren de enige toeristen! Na een tocht van ca. 20 minuten stapten we uit bij een vallei waar we een wandelingetje maakten en waar ik genoot van de vredige en adembenemende omgeving. Het is een heerlijk contrast met het drukke Makassar. Wanneer je langer de tijd hebt in Makassar, zou ik een bezoek aan Rammang Rammang zeker aanraden!
Leang Leang
Op enkel een half uurtje van Makassar kun je de prehistorische Leang Leang grotten vinden. In de grotten bevinden zich afbeeldingen die volgens wetenschappers tot de oudste tekeningen van de wereld behoren. De grottekeningen van Leang Leang werden in de jaren '50 voor het eerst beschreven door een Nederlandse archeoloog. Archeologen dachten sindsdien dat het relatief jonge tekeningen waren. Zo op het eerste gezicht zagen ze er naar mijn mening ook nog erg goed bewaard uit! In 2014 onderzochten Indonesische en Australische wetenschappers de tekeningen en die concludeerden dat de grottekeningen zeker 40.000 jaar oud zijn! Het zijn daarmee mogelijk de oudste grottekeningen ooit en ik verwacht dan ook dat Leang Leang ooit een zeer populaire bestemming zal worden!
Tana Toraja
Na een bezoek aan Makassar was het dan eindelijk tijd voor het hoogtepunt van mijn reis: een bezoek aan Torajaland. Niet alleen is de natuur in dit gedeelte van Sulawesi prachtig, de cultuur maakt het nog unieker! Tana Toraja staat bekend vanwege de bijzonder gevormde houten huisjes (Tongkonan genaamd) waarin de bevolking hun rijst opslaat, en soms nog woont. Tevens staan de Toraja bekend vanwege hun bijzondere dodencultuur. Je zal dan ook merken dat bijna alle bezienswaardigheden in Tana Toraja iets te maken hebben met de dood. De Toraja geloven dat er in de grond slechte geesten kunnen zitten, ze ‘begraven’ de doden dan ook in rotswanden en grotten, of hangen de doodskisten aan rotswanden. Overleden (ongeboren) baby’s ‘begraven’ ze in bomen. De bevolking gelooft ook dat alles wat ze aan de doden offeren, meegenomen wordt naar het hiernamaals. Hoe meer offers, hoe rijker de overledene in het hiernamaals wordt. Tana Toraja was zoveel meer dan ik ervan had verwacht! Ik dacht dat de tongkonan-huisjes wellicht maar op enkele plekken te zien zouden zijn maar ze waren echt nog bijna overal aanwezig! Ik vond het heel erg bijzonder om de verschillende manieren te zien waarop de mensen hier worden begraven, en ik vond het zeer interessant om meer te weten te komen over de gedachten en het geloof dat achter deze tradities schuilgaat. Tijdens mijn reis bezocht ik de volgende plekken die mij het meest bij zijn gebleven:
Het traditionele dorp Kete Kesu
Na een heerlijke lunch in het Sallebayu Restaurant (het lekkerste eten van mijn hele reis) en met prachtig uitzicht op de rijstvelden, was het tijd voor een bezoek aan het dorpje Kete Kesu. De tongkonan-huisjes in het dorp zijn honderden jaren oud. Tegenwoordig fungeert Kete Kesu als een soort openluchtmuseum, waar bezoekers ter plekke kennis kunnen maken met de cultuur en tradities van de Toraja. Enkele van deze tongkonan-huisjes zijn momenteel nog bewoond, maar om het dorp heen vind je veel souvenirwinkeltjes. Het is een plek die blijkbaar veel door toeristen wordt aangedaan. Je hebt in Kete Kesu de mogelijkheid om een tongkonan-huisje van binnen te bekijken. In het dorp krijg je meteen een goede indruk van de bijzondere Toraja cultuur. Achter het dorp vind je namelijk een soort grot met een rotswand waaraan verschillende kisten hangen. Op deze kisten staan ook een aantal schedels opgesteld. Tevens zijn er levensgrote tau-tau poppen te zien, die gemaakt zijn om de de doden te beschermen.
De rotsgraven van Lemo
Dat brengt me tot mijn volgende punt; een bezoek aan Lemo. Dit plaatsje staat bekend vanwege de rotsgraven, hier worden de lichamen van overledenen in de rotswand 'begraven'. Een rotsgraf is echter alleen te veroorloven wanneer je uit een rijke familie komt. Het uithakken van een grafkamer kost namelijk zo’n 7 maanden tijd en twee paar handen die er elke dag aan werken. De kosten voor een grafkamer zijn daarom ca. €7.000, maar dat zijn nog niet alle kosten! De begrafenisceremonie kan soms wel een week duren waarbij zoveel mogelijk waterbuffels en varkens worden geslacht. Hoe meer waterbuffels en varkens er worden geofferd, hoe rijker de overledene was en ook zal zijn in het hiernamaals. Een waterbuffel kost ongeveer €3.000 en voor een plek in de rotswand (en het plaatsen van een tau-tau pop) moeten er minstens 24 waterbuffels worden geofferd. In de rotswand zijn tientallen grafkamers te zien, die af worden gesloten met een houten deurtje. Sommige kamers bevinden zich meters hoog in de rots (!). In de rotswanden vind je tevens de houten tau-tau poppen, deze poppen (die soms levensgroot kunnen zijn) stellen de overledenen voor. Ongeveer één keer in de twee jaar vindt er een grote ceremonie plaats waarbij onder andere de kleding van de tau-tau poppen wordt vervangen. De wandeling die ik langs de rotswand maak, voert aan de ene kant langs prachtige groene rijstvelden waar mensen aan het werk zijn en waar de waterbuffels vrij rondlopen. Aan de andere kant is de rotswand te zien met tientallen deurtjes waarachter zich de doden bevinden. Ook de tientallen tau-tau poppen zijn aanwezig. Voordat ik dit met eigen ogen had gezien, vond ik het altijd moeilijk om voor te stellen hoe zoiets er in het echt uit ziet. Voor mij was het op een positieve manier een onwerkelijke en bizarre ervaring!
De grotgraven van Londa
Donkere grotten waar menselijke schedels en beenderen worden bewaard. Hangende kisten aan de rotswand en levensgrote tau-tau poppen die de overledenen moeten voorstellen. Londa heeft wat mij betreft iets mysterieus en ik heb hier dan ook met een gemengd gevoel rondgelopen. Het eerste wat opvalt is de rotswand met hangende kisten en levensgrote tau-tau poppen. Op enkele kisten zijn ook menselijke resten zoals schedels te zien. De Toraja geloven dat de overledenen hun bezittingen mee kunnen nemen naar het hiernamaals. Naast de kisten, zie je hier dan ook flesjes water, sigaretten en tassen met kleding en andere voorwerpen liggen. Op het terrein kun je ook twee grotten bezichtigen waar tevens kisten en menselijke resten te vinden zijn. Geleid door een gids met een olielamp wandel ik door de grot. Ik zie overledenen die gewikkeld zijn in doeken, waarbij het doek deels is vergaan. In sommige gevallen komt er een schedel of andere delen van het lichaam tevoorschijn vanonder het doek. Voor mij is het te luguber en ik besluit dan ook redelijk snel om deze warme en griezelige grot te verlaten. Anderen vonden het erg bijzonder om te zien, je moet er tegen kunnen denk ik... maar bijzonder was het zeker!
Mijn bezoek aan Tana Toraja vond ik onwijs interessant. Het was geweldig om in het gebied te zijn, waar ik al enige tijd met een grote interesse naar had gekeken. De cultuur van de Toraja is op een positieve manier bizar en zo anders dan wij in Nederland gewend zijn! De tradities zijn niet te vergelijken met tradities die ik op andere plekken van de wereld heb gezien. In deze blog heb ik geprobeerd om mijn ervaring zo goed mogelijk te verwoorden maar eigenlijk is het een onbeschrijfelijke ervaring geweest. Wanneer je écht op zoek bent naar een unieke cultuur, prachtige natuur, lekker eten en ontzettend vriendelijke mensen dan zou ik een bezoek aan Sulawesi zeker aanraden!
Met Tico op reis naar Sulawesi?
Een bezoek aan het bijzondere Sulawesi zal je zeker voor altijd bijblijven! Wat mij betreft behoort de Toraja-cultuur tot één van de meest bizarre culturen die ik in Zuidoost-Azië heb mogen ervaren. Wil je dit authentieke eiland zelf eens bezoeken? Bekijk onze voorbeeldreis ter inspiratie of neem direct contact met ons op. We assisteren je graag met het samenstellen van jouw ideale rondreis op maat door Indonesië!
